Kwiecień, maj i czerwiec to miesiące bardzo trudne dla osób, którym dokucza alergia oddechowa na pyłki roślin. Sezon największego pylenia drzew i traw, które stanowi najczęstszą przyczynę alergii wziewnej, przypada w Polsce w okresie zwiększonego ruchu drogowego związanego z wiosenno-letnimi podróżami. Co za tym idzie, wielu alergików, siada z kierownicą podczas największego nasilenia objawów alergicznego nieżytu nosa. Nieleczona alergia lub niektóre leki antyhistaminowe mogą powodować nadmierną senność, a to może prowadzić do wypadku.
Szacuje się, że alergiczny nieżyt nosa to choroba, która dotyka około 20% populacji a liczba ta, uwarunkowana czynnikami genetycznymi i środowiskowymi, systematycznie wzrasta. Niektóre leki przeciwhistaminowe stosowane w leczeniu alergii mogą powodować senność oraz znużenie, zaburzenie oceny odległości, zaburzenia widzenia, czy zawroty głowy.Pamiętajmy także, iż nieleczenie tej choroby, może powodować podobne objawy czyli uspokojenie i senność. Alergicy nie powinni więc zaniedbywać swojej choroby, ale leczyć się w sposób świadomy, sięgając po substancje, które tłumią objawy alergiczne a jednocześnie nie wykazują negatywnego wpływu na centralny układ nerwowy.
Dla kierowcy leki są jak alkohol
Raporty o poziomie bezpieczeństwa na drogach jako najważniejszą przyczynę wypadków wskazują czynnik ludzki. Kierowcy powodują wypadki, lekceważąc przepisy ruchu drogowego dotyczące przede wszystkim prędkości jazdy, spożywania alkoholu lub podobnie działających środków (do których możemy zaliczyć niektóre leki). Jak pokazują statystyki dotyczące możliwego niekorzystnego wpływu leków na sprawność psychofizyczną osób siedzących za kierownicą, nawet do 20% wypadków drogowych może być powodowanych przez kierowców przyjmujących leki ograniczające zdolność do prowadzenia pojazdów. Chodzi głównie o spowolnienie psychomotoryczne, zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, sedację i zaburzenia koncentracji.
Opisywane jest też osłabienie mechanizmów przetwarzania informacji. Nie chodzi więc tylko o leki psychotropowe, ale również o niekorzystny wpływ środków na funkcje ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności leków przeciwhistaminowych. Zakres działania tych środków, szczególnie I generacji, czyli takich jak hydroksyzyna, jest bardzo szeroki – poza receptorami histaminowymi blokują również inne, ważne receptory w mózgu, które odpowiadają m.in. za szybkość reakcji czy koncentrację.
Za jedną z ważniejszych przyczyn wypadków drogowych uznaje się wzmożenie senności na skutek przyjmowania leków. Potwierdzają to statystyki.
Jak wynika z badań epidemiologicznych, wypadki drogowe spowodowane nadmierną sennością są nieporównywalnie bardziej groźne i kosztowne niż wszystkie inne. Zwiększenie zagrożenia z powodu senności w dużej mierze jest skutkiem opóźnienia reakcji hamowania, przez co wyraźnie maleje szansa uniknięcia zderzenia. Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo ruchu drogowego, nadmierna senność powodowana przez leki jest porównywana do stanu upojenia alkoholowego – pod względem liczby rannych i zabitych wypadki spowodowane sennością kierowcy dorównują wypadkom spowodowanym przez nietrzeźwych kierujących.
A kierowcy zawodowi?
Problem nieodpowiedniego stosowania leków dotyczy głownie kierowców zawodowych, którzy pokonują długie dystanse. Badanie przeprowadzone na 593 przedstawicielach tego zawodu w Australii wykazało, iż ponad połowa z nich zgłaszała zapadanie w drzemkę podczas jazdy. Ponad 30% kierowców z grupy badanej przyjmowało leki przeciwhistaminowe, które były przyczyną senności lub znużenia. W badaniu holenderskim przeprowadzonym na grupie 993 sprawców wypadków drogowych, aż u 70% badanych stwierdzono obecność substancji występujących w środkach uspokajających i przeciwpadaczkowych oraz leków przeciwhistaminowych I generacji we krwi pobranej bezpośrednio po wypadku.
Dzień po
Co ważne, w przypadku leków antyhistaminowych objawy sedacji mogą wystąpić nawet dnia następnego. Szczególnym zagrożeniem mogą być preparaty zawierające połączenie paracetamolu i leku przeciwhistaminowego, które wywołuje sedację mogącą występować także w następnym dniu po zażyciu leku. Leki dostępne bez recepty, często uznawane za całkowicie bezpieczne, mogą upośledzać zdolność do bezpiecznego prowadzenia pojazdów.
Leki przeciwhistaminowe, szczególnie popularne środki I generacji, a także niektóre II generacji jak cetyryzyna, mogą spowodować zaburzenia widzenia oraz widzenie nieostre m.in. poprzez działanie nie tylko na receptory histaminowe, ale także na receptory innego typu. Na wydłużenie negatywnego aspektu działania niektórych leków przeciwhistaminowych (w tym cetyryzyny, chlorfeniraminy, loratadyny) ma wpływ fakt, iż są metabolizowane w wątrobie przy udziale specjalnych enzymów. Jednoczesne przyjmowanie innych leków, które hamują aktywność tych enzymów, wydłuży działanie antyhistaminików a co za tym idzie, wydłuży czas ograniczenia zdolności do bezpiecznego prowadzenia pojazdów.
Świadome leczenie
Dlatego przy wyborze leku przeciwhistaminowego należy kierować się nie tylko skutecznością, ale również ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych i niekorzystnych interakcji leków. Nie wszystkie leki przeciwhistaminowe w równym stopniu przechodzą przez barierę krew-mózg. Leki przeciwhistaminowe II generacji, w których osiągnięto zmniejszenie wywoływania senności i otępienia w porównaniu do leków I generacji, słabo, bądź wcale nie przenikają przez barierę krew-mózg i dzięki temu wiążą się z niewielkim ryzykiem działania sedatywnego.
Dotyczy to szczególnie feksofenadyny, która może być stosowana nawet przez pilotów, a doświadczenie kliniczne potwierdza, iż jest to najbardziej bezpieczny antyhistaminik polecany pacjentom z grup dużego ryzyka zawodowego, czyli również kierowcom.
