Zapraszam Was do lektury kolejnego mojego artykułu dotyczącego wielkich osobistości motoryzacji. Nie ukrywam, że tym razem długo się zastanawiałem, kto będzie głównym bohaterem tej części cyklu. Oprócz Ferdynanda Porsche po głowie mi „skakał” Enzo Ferrari czy zapomniany nieco August Horch. Ostatecznie zdecydowałem się na Porsche – o powyższych osobistościach na pewno przeczytacie w kolejnych moich artykułach.
Ferdynand Porsche urodził się 3 września 1875 roku we Wrocławicach nad Nysą i od najmłodszych lat zdradzał zainteresowanie sprawami technicznymi. Jego rodzina była niemieckojęzyczna, a ojciec prowadził sklep – młody Ferdynand pomagał mu po szkole. Młody Porsche zakończył swoją edukację po technikum i w wieku 18 lat dostał pracę w przedsiębiorstwie Bella Egera w Wilnie – na tym stanowisku spędził aż pięć lat. W tym czasie udało mu się opracować silnik elektryczny, który montowany był w piastach kół. Po zakończenie współpracy z firmą Belle Egera, Porsche otrzymał stanowisko w firmie Jakob Lohner & Co – można powiedzieć, że od tego momentu zaczyna się jego prawdziwa kariera konstruktora samochodów.
Owocem prac Porsche w tym przedsiębiorstwie było opracowanie prototypów pojazdów elektrycznych. Jeden z nich, został wyposażony w dwa silniki w piastach kół – pojazd mogli podziwiać odwiedzający Wystawę Światową w Paryżu w 1900 roku. Kolejnym wartym uwagi „dzieckiem” Ferdynanda był pojazd czterosilnikowy Lohner-Porsche – był to pierwszy samochód, który posiadał napęd na cztery koła. Porsche na początku swojej kariery specjalizował się w projektowaniu pojazdów hybrydowych – do 1906 roku wyprodukowano ponad 300 różnych pojazdów jego projektu. Jednak w 1902 roku nastąpiła drobna przerwa w jego konstruktorskim życiu – otrzymał powołanie do wojska i służył w armii Franciszka Ferdynanda Habsburga.
W 1916 roku Porsche został dyrektorem w fabryce Austro-Daimler, po siedmiu latach współpracy otrzymał posadę w firmie Steyr, a następnie w Daimler-Benz w Stuttgarcie (więcej o Karlu Benz przeczytacie tutaj). Pod skrzydłami marki Daimler-Benz, Porsche stworzył kilka projektów samochodów wyścigowych – najbardziej znany model to Mercedes SSK.
Przygoda z firmą Daimler-Benz zakończyła się w 1931 roku, kiedy to Ferdynand założył swoją fabrykę, która była sygnowana jego nazwiskiem. W swojej firmie zatrudnił on swojego syna Ferry Porsche (ur.19.09.1909 r., zm. 27.03.1998 r.). Fabryka miała specjalizować się w produkcji aut sportowych. W pierwszym okresie swojej działalności Porsche współpracował z m.in. NSU, Wanderer.
W 1933 roku lub 1934 roku – źródła podają te dwie daty, wódz III Rzeczy, czyli Adolf Hitler ogłosił, że szuka odpowiedniego pojazdu, który będzie w zasięgu każdego obywatela kraju. Porsche przy współpracy z synem oraz Erwinem Komendą zaprojektował Volkswagena „Garbusa”. Samochód zyskał uznanie Hitlera – produkcja testowa rozpoczęła się dopiero w 1939 roku. Warto zaznaczyć, że samochód był wzorowany na projekcie Tatry T97 – udowodniono to dopiero w procesie sądowym w 1961 roku.
Udany projekt samochodu dla ludu, otworzył przed Ferdynandem nowe możliwości – założył własne biuro projektowe oraz zakłady samochodowe. W 1937 roku został wyróżniony przez Hitlera Niemiecką Nagrodową Narodową w Dziedzinie Nauki i Sztuki – była to taka nazistowska nagroda Nobla. Hitler 30 stycznia 1937 roku zakazał Niemcom przyjmowania Nagrody Nobla.
Po wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, nowa fabryka Porsche została przekształcona w zakład zbrojeniowy. Ferdynand dalej piastował swoje stanowisko i wspierał Hitlera swoimi pomysłami. Jednym z pojazdów jego projektów był VW typ 82 Kübelwagen, czyli pojazd osobowo-terenowy. Ferdynand zaprojektował również czołg Tygrys (PzKpfw VI Tiger), który przegrał z projektem firmy Henschel – przegrana zaskoczyła samego Porsche, który pewny swego wyprodukował 90 egzemplarzy czołgu. Na wojnie jednak nic się nie marnuje i zostały one przerobione na samobieżne działa. Kolejnym wojennym projektem był superciężki czołg PzKpfw VIII Maus, potocznie nazywany „Myszą” – pojazd ważył aż 188 ton!
Działalność Porsche podczas II wojny światowej nie ograniczała się tylko do projektowania nowych pojazdów. Ferdynand bardzo chętnie w swoich zakładach wykorzystywał wykwalifikowanych pracowników z obozów koncentracyjnych m.in. z Auschwitz. W 1945 roku został on aresztowany przez francuskie władze okupacyjne, postawiono mu zarzut zbrodni wojennych. Ferdynand, bez wyroku sądowego, spędził w więzieniu 20 miesięcy – niektórzy historycy twierdzą, że Francuzi w ten sposób chcieli go skłonić do pracy na rzecz swojego przemysły zbrojeniowego.
Po zakończeniu II wojny światowej wrócono do projektu „Garbusa” i rozpoczęto jego seryjną produkcję – niestety, Porsche nie został zaproszony do współpracy, a także konsekwentnie pomijano jego osobę przy różnych jubileuszach „Garbusa”.
W 1948 roku syn Ferdynanda, Ferry założył fabrykę Porsche, która miała specjalizować się w produkcji aut sportowych. Pierwszy samochód nosił nazwę Porsche i opuścił mury fabryki w 1950 roku. Dominacja sportowych aut marki Porsche trwała przez wiele długich lat – często określa się je jako najlepsze wyścigowe auta wszech czasów.
Ferdynand Porsche zmarł 30 stycznia 1951 roku w Stuttgarcie, podczas swojego życia skonstruował ponad 300 pojazdów mechanicznych i uzyskał 1000 patentów. W 1999 roku został mu przyznany tytuł „Samochodowego inżyniera XX wieku”.
Ciekawostki:
- Porsche ukończył tylko technikum a podczas swojego życia otrzymał kilkanaście tytułów doktora honoris causa.
- Do dzisiaj wiele kontrowersji budzi jego działalność podczas II wojny światowej – w szczególności, jeśli chodzi o wykorzystywanie więźniów z obozów koncentracyjnych. Pod koniec 2013 roku w rodzimym miasteczku Porsche, usunięte zostały wszystkie tablice pamiątkowe związane z jego nazwiskiem – więcej przeczytacie tutaj.